Kışın Motosiklet Aküsü: Neden Biter? En İyi Çözümler, Teşhis Adımları ve Bakım Önerileri

Kışın soğuk → kapasite düşer, kısa mesafe → şarj tamamlanmaz, parazitik tüketim → akü sabaha boşalır. Hızlı çözüm:

1. Dinlenme voltajı ölç: ≥12.6 V iyi, 12.3–12.5 V orta, ≤12.2 V şarj.
2. Marş esnası: ≥10.0 V altına düşüyorsa akü zayıf/yaşlı.
3. Çalışırken 3–5 bin rpm: 13.8–14.6 V olmalı (regülatör/stator OK).
4. Akıllı şarj cihazı (AGM/GEL/LiFePO4 modu) ile gece boyu dolum; SAE hızlı soket tak.
5. Hâlâ sabaha bitiyorsa kaçak akım (>~10–20 mA) var; aksesuar/alarmları sırayla sökerek tespit et.

1) Kışın aküler neden “öldü” sanılır? (Kök nedenler)

• Sıcaklık düşüşü = kimya yavaşlar: 0 °C’de kurşun-asit akünün efektif kapasitesi %60–70’e, soğuk çalıştırma kabiliyeti (CCA) ise ciddi oranda düşer.
• Kısa mesafeli sürüş: 5–10 dakikalık şehir içi sürüşler marşta kaybedilen enerjiyi geri koymaya yetmez.
• Parazitik tüketim (kaçak akım): Alarm, GPS, USB soket, akıllı kamera… Hepsi gece 24/7 mikrotüketim yapar.
• Yaş & sülfatlaşma: 3–5 yılını dolduran akülerde plaklar sülfatlanır, iç direnç yükselir.
• Yanlış yağ/soğuk marş yükü: Çok viskoz yağ + düşük sıcaklık = marş motoru daha çok akım çeker.
• Yanlış şarj/yanlış cihaz: GEL/AGM/LiFePO4 için uygun mod kullanılmazsa hücreler tam dolmaz.

2) 10 dakikada teşhis (multimetreyle adım adım)

A) Dinlenme voltajı (motosiklet 3+ saat yatmışken):

• 12.7–12.8 V → %100 dolu
• 12.5–12.6 V → %75–90
• 12.3–12.4 V → %50–70 (şarj et)
• ≤12.2 V → zayıf (gece şarja tak)

B) Marş anı (PRO İPUCU): Marşa basarken minimum voltajı oku.

• ≥10.0 V → kabul edilebilir
• <9.6–10.0 V → akü zayıf/yaşlı ya da kablo/şase teması kötü

C) Şarj sistemi:

• Rölanti: ~13.2–13.8 V
• 3–5 bin rpm farlar açık: 13.8–14.6 V (kurşun-asit için tipik) >15.0 V → regülatör arızası (aküyü “kaynatır”) <13.5 V (yükte) → stator/regülatör/kablo hattına bak
• >15.0 V → regülatör arızası (aküyü “kaynatır”)
• <13.5 V (yükte) → stator/regülatör/kablo hattına bak

Temas temizliği: Akü kutup başlarını zımpara + kontakt spreyle parlat, dielectric grease ile koru. Zayıf temas, kışın birçok “akü bitti” vakasının gerçek suçlusu.

3) Kaçak akım testi (gece boşalmanın katili)

• Motosiklet kapalıyken akünün eksi kutbunu sök, multimetreyi amper modunda seri bağla.
• Beklenen: Çoğu motosiklette 0–5 mA (saat/ECU hafızası).
• 10–20 mA ve üzeri: Yüksek. Sigortaları tek tek çekip hangi hattın tükettiğini bul.
• Fail: USB dönüştürücüler, arka plan çeken alarm/GPS, hatalı röle.

4) Soğukta akü türleri: AGM mi, GEL mi, LiFePO4 mü?

125–150 cc şehir içi scooter’larda AGM genelde en güvenli ve ekonomik tercih. Büyük hacim/aksesuar çoksa CCA’yı yüksek tut.

5) Doğru aküyü seçmek (Ah, CCA ve marka)

• CCA (Cold Cranking Amps): Soğukta marş kabiliyeti. Kış için yüksek CCA önemlidir.
• Ah (amper-saat): Kapasite. Çok aksesuar (ısıtmalı elcik, sis farı) varsa Ah da artır.
• Hızlı referans (genel): ≤125 cc: 80–120 CCA 150–300 cc: 120–180 CCA 600–1000 cc: 180–250 CCA 1000+ cc: 220–300+ CCA
• ≤125 cc: 80–120 CCA
• 150–300 cc: 120–180 CCA
• 600–1000 cc: 180–250 CCA
• 1000+ cc: 220–300+ CCA
• Kutu ölçüsü & kutup yönü: Aynı olmalı. Yanlış ölçü → şase/sele baskısı, kablo gerilmesi.

6) Akıllı şarj cihazı planı (kışa özel)

• Mod seçimi: Akü türüne mutlaka uygun mod (AGM/GEL/LiFePO4).
• Akım: Küçük motosiklet akülerinde 0.8–2 A idealdir.
• Bakım (float/maintenance): Depoda kalacaksa trickle/float ile sürekli bağlı kalabilir.
• Deşarj olmuş akü: 12.2 V altı aküleri gece boyu şarja tak; 11.8 V altı derin deşarjda kurtarma modu gerekebilir (LiFePO4’te BMS kesmişse “uyandırma” fonksiyonu şart).

7) Depolama & günlük kullanım taktikleri

• SAE hızlı bağlantı çek → sele sökmeden şarja takarsın.
• Ayda 1 kez dinlenme voltajını kontrol et; 12.6 V altına düşürme.
• Kapalı garaj yoksa: Aküyü söküp 10–20 °C aralığında, kuru yerde saklamak ömrü uzatır.
• Kısa mesafe sürüş çoksa: Haftada 1 gece bakım şarjı.
• Aksesuar disiplini: USB, ısıtmalı elcik, sis farı kontak kapalıyken beslenmesin; röle/kontakla tetiklenen devre kullan.

8) Kış sabahı marş yoksa (15 dakikalık acil plan)

1. Farları 30 sn aç → kapat (AGM’de plaka “ısınır”, LiFePO4’te hücre ısınır).
2. Marş: 5–7 sn bas, 15–20 sn bekle, tekrar dene (marş motorunu yakma).
3. Voltaj: <10 V düşüyorsa boost/jump starter kullan.
4. Çalışınca: İlk 15–20 dk yüksek rölanti/orta gaz; sonra voltajı 3–5 bin rpm’de 13.8–14.6 V kontrol et.
5. Akşam: Mutlaka gece şarjına bırak.

9) Sık yapılan hatalar (yapma!)

• Yanlış şarj modu (LiFePO4’e desülfasyon darbeli mod)
• >15 V şarj ile aküyü “pişirmek”
• Kutup başlarını yağ/oksitle bırakmak (voltaj var ama akım geçmez)
• Alarm/GPS’yi direkt aküye bağlayıp haftalarca unutmak
• Kısa mesafede gündüz far + sis + ısıtmalı elcik açık gezmek

10) Kontrol tabloları (kopyala-as)

Kurşun-asit SoC ≈ Voltaj (dinlenme) 12.8 V ≈ %100 | 12.6 V ≈ %90 | 12.4 V ≈ %70 | 12.2 V ≈ %50 | 12.0 V ≈ %25

Şarj sistemi (çalışırken) Rölanti: 13.2–13.8 V | 3–5k rpm: 13.8–14.6 V | >15.0 V: Regülatör arızası

Sıcaklık → Kapasite 20 °C ≈ %100 | 0 °C ≈ %60–70 | −10 °C ≈ %50–55 | −20 °C ≈ %40 civarı

11) Türkmopet “Hızlı Çözüm Paketi” (kış için ideal set)

• AGM akü (modeline uygun yüksek CCA)
• Akıllı şarj cihazı (AGM/GEL/LiFePO4 modlu)
• SAE hızlı bağlantı kablosu + kutuplar için dielectric grease
• Jump starter (mini) – acil durumlar
• Akü test cihazı/multimetre (en ekonomik teşhis aracı)

TVS/Mondial kullanıcıları: DM’den model + yıl + foto at; uyumlu CCA/Ah ve şarj cihazı modu önerisini net yazalım.

12) SSS (çok sorulan)

“Her gün kısa şehir içi kullanıyorum, ne yapayım?” Haftada 1 gece bakım şarjı + aksesuar tüketimlerini kontakla tetikle. “Aküyü söküp eve alsam olur mu?” Evet; ılıman, kuru yerde sakla; ayda 1 voltaj kontrolü/şarj. “LiFePO4 aldım, kışın çalışmıyor.” Kontağı açıp 1–2 dk küçük yük ver (selektör/ikincil yük) → hücreler ısınır, sonra marş. LiFePO4 modlu şarj cihazı kullan. “Regülatör bozuksa nasıl anlarım?” Çalışırken >15.0 V görürsün; akü kokar/sıcak olur. Alt sınırda voltaj varsa stator/bağlantı hattını da incele. “Kaçak akımı nasıl bulacağım?” Ampermetre seri, sigortaları tek tek çek; düşüş olan hat suçlu. USB/alarmlar şüpheli.